Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

Η Ραμφόστομη φιάλη του Ασκηταριού











Ένας φίλος-αναγνώστης με ρώτησε για το εικονίδιο που εμφανίζεται δίπλα από το όνομα της ηλεκτρονικής σελίδας. Η εικόνα αυτή επίσης «εγκαθίσταται» όταν αποθηκεύσει κάποιος τη σελίδα στα «Αγαπημένα»  του Internet Explorer ή στους «Σελιδοδείκτες» του Mozilla Firefox στα αριστερά από την διεύθυνση (url) του blog. Αυτό το εικονίδιο λέγεται favicon και προκύπτει από συνδυασμό των αγγλικών λέξεων favorite icon και μεταφράζεται ως δημοφιλές ή αγαπημένο εικονίδιο.


Στην περιοχή της Ραφήνας οι έρευνες και οι ανασκαφές του Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Δημήτρη Ρ. Θεοχάρη (1919-1977) κατά την τριετία 1952-1954 αποκάλυψαν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από την Νεολιθική και ακόμη σημαντικότερα από την Πρωτοελλαδική εποχή (3η χιλιετία π.Χ.). Τα ευρήματα ήταν, μια ακρόπολη στην οχυρή θέση «Ασκηταριό» στη παραλία Μαρίκες, ένας οικισμός στο ύψωμα πάνω από το λιμάνι και, το εντυπωσιακότερο ίσως, εγκαταστάσεις προϊστορικού χαλκουργείου βόρεια των εκβολών του Μεγάλου Ρέματος.



Το Ασκηταριό της Ραφήνας είναι φυσική οχυρή θέση και επικοινωνούσε με τη στεριά από ένα στενό λαιμό που στο τέλος της περιόδου προστατεύτηκε και αυτός με παχύτατο περίβολο. Τα σπίτια είναι μικρά, με τοίχους λίθινους στη βάση, πλίνθινους υψηλότερα, και με κτιστή εστία στο κέντρο, που έψηνε το φαγητό και θέρμαινε το δωμάτιο τον χειμώνα. 

 
Η λέξη «ασκητήριο» ή «ασκηταριό» σύμφωνα με τα λεξικά είναι η κατοικία μοναχού που ασκητεύει ή μεταφορικά, μέρος, σπίτι ή χώρος σπιτιού όπου μπορεί να απομονωθεί κάποιος και συγκεντρωμένος να αφοσιωθεί σε κάποιο πνευματικό συνήθως έργο.
Το τοπωνύμιο «Ασκηταριό», πρέπει να το απέκτησε, από μια σπηλιά στο βράχο όπου κάποιος καλόγερος από την Μονή Πεντέλης το μετέτρεψε σε ησυχαστήριο. Ίσως από αυτό παλαιότερα την περιοχή εκεί την έλεγαν και «Καλόγερο».
Ανάμεσα στα ευρήματα του αρχαιολόγου Δ. Θεοχάρη είναι και αυτή η ραμφόστομη φιάλη ή και «σαλτσιέρα», της Πρωτοελλαδικής II, που διάλεξα ως favicon.
Το συγκεκριμένο εύρημα, καθώς και άλλα που προέρχονται από τη Ραφήνα, μπορεί κάποιος να δει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών (αίθουσα 5).




Πηγές: Μαρία Παντελίδου-Γκόφα, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Άννα Μιχοπούλου Μ.Α., Στάθης Δημητρακός, ιατρός